Eastern Columbia Building

Claud Bellman, 1930

Eastern Columbia Building to 13- piętrowy gmach wznoszący się w sercu najpopularniejszej teatralnej dzielnicy świata- Broadway'u. Jest uznawany za jeden z najpiękniejszych historycznych budynków Los Angeles. Został zaprojektowany przez Claud'a Beelman'a na zlecenie nowo powstałego i prężnie rozwijającej się firmy wielobranżowej. 

Budynek został wzniesiony w zaledwie 9 miesięcy, otwarcie odbyło się 12 września, dla potrzeb przedsiębiorstwa prowadzącego sprzedaż mebli oraz ubrań. Budowla została wzniesiona w technice żel-betowej i obłożona błyszczącą, turkusową terakotą. Wyrazisty koloryt został dopełniony przez elementy o kolorystyce głębokiego błękitu oraz złota.

Wertykalizm konstrukcji został podkreślony po przez wpuszczone w lico budynku pasy okien oraz wysokie pasy pustej przestrzeni. Fasada udekorowana jest bogactwem motywów: wstającego słońca, geometrycznych kształtów oraz stylizowanych zwierzęcych oraz roślinnych form.

 Budynek zwieńczony jest czterostronną wieżą zegarową. Na 
szczycie umieszczony jest komin wspierany przez cztery łuki przyporowe.Główne wejście ujęte jest w dwupiętrowej cofniętej niszy, ozdobionej wielokolorową terakotą oraz rzędem kanelowanych lizen.

Buffalo City Hall

    Dietel, Wade & Jones, 1931

Spółka architektów zaprojektowała budynek administracyjny dla miasta Buffalo. Budowla jest arcydziełem stylu art deco, łączy w sobie wpływy wielu kultur i sztuk. 

Bryła jest monumentalna, rozczłonkowana i podzielona na wiele, różniących się wysokością elementów. Ogólny widok prezentuje gmach o schodkowej strukturze, podobny zabiego został zastosowany w głównej wieży, stanowiącej dominantę. 

Łamaniem fasady oraz kolorystyką ciepłej ochry nawiązuje do mezopotamskich zigguratów. Głowne wejście zostało ujęte prze kolumnowy, wgłębny portyk ze stylizowanymi kapitelami, całość wieńczy wysoki fryz z płaskorzeźbionymi przedstawieniami robotników, myślicieli oraz zwykłych obywateli Ameryki. 

W dekoracji zewnętrznej budynku powtarzają się  motywy zdobnicze, m.in.: ornamenty zygzakowe, diamentowe oraz meandry. Bryła udekorowana oszczędnie, bez przepuchu, wiele płaskorzeżbionych geometrycznie płycin, często barwionych harmonijnymi kolorami, odcienie czerwieni, pomarańczu. 

W wielu miejscach pionowe ciągi okien ozdobione są ażurową bordiurą o motywach roślinno- geometrycznych wykonanych w metalu. Ornamentyka liczna a zarazem subtelna nadająca gmachowi charakteru.

Argyle Hotel

Argyle Hotel zwany również ,,wieżą słońca” znajduje się w Kalifornii i został zaprojektowany w roku 1929 przez Lelanda Bryanta. Po ukończeniu budowy niezwykły gmach wywoływał zachwyt i od początku funkcjonowania hotelu zatrzymywało w nim się wiele gwiazd hollywoodzkiego kina. 

Sunset Tower jest typowym przykładem nurtu streamline modern w architekturze Art- Deco, który charakteryzował się podkreśleniem krzywej formy, wydłużonej linii oraz stosowaniem elementów marynistycznych. Cechuje się zaokrąglonymi narożami z rzędami okien oraz zastosowaniem luksferów. Zastosowanie pionowej artykulacji ścian podkreślonej rzędami prostych obramień okiennych oraz elementami dekoracyjnymi przypominającymi masywne zwoje. 

Główne wejście do budynku zostało ujęte w kubistyczną bryłę bez zbędnych dekoracji. Z frontu wysuwa się monumentalny ryzalit. Całość zwieńczona zmniejszającymi się kondygnacjami.

Elementem dekoracyjnym nadającym budynkowi klasy i stylu jest fryz obiegający szczyty wszystkich kondygnacji, zdobiony jest stiukowymi motywami przedstawiającymi rośliny, zwierzęta, latające zeppeliny, mitologiczne centaury, a nawet biblijną parę: Adma i Ewę. Fasada została pomalowana na biało- szary kolor, co idealnie koresponduje z błękitem kalifornijskiego  nieba oraz zielenią otaczających palm. Wnętrza zostało zaprojektowane z typowym dla Art - Deco przepychem i luksusem.

Chrysler Building, Empire State Building

Manhattan

Art- Deco znalazł swoje najdoskonalsze wcielenie w nowojorskich wieżowcach. Rzecz jednak w tym, że są nie tylko wysokie, ale mają też swój wdzięk. Najbardziej elegancki z nich to Chrysler building. Od iglicy wznoszącej się 319 m. ponad Manhattanem, po przebogaty marmurowo- chromowany hol wyraża stylistyką radosny dekadencki przepych. 

Manhattan

Magnat rynku samochodowego Walter Chrysler zapragnął najwyższego budynku na świecie I otrzymał go- aczkolwiek rok później Smpire State Building przejął ten tytuł I utrzymal go aż do roku 1974. Budynek obłożony jest srebrzystymi kamieniem ze stylizowanymi elementami modeli samochodów Chryslera. Przyciągająca wzrok siedmiokondygnacyjna iglica ze stali nierdzewnej zdaje się otwierać na szczycie wieżowca. Projekt van Alena zakładał, że koraona została skonstruowana jako sklepienie krzyżowe z 7 części płynnie przechodzących jedno w drugie. Wnętrze jest udekorowane egipskimi motywami, a sufit jest udekorowany freskiem Edwarda Trumbulla, który przedstawia budynki, samoloty i sceny z taśmy montażowej chryslera.

iglica Chrysler Building

 Naroża 61 piętra udekorowane zostały stylizowanymi gargulcami, natomiast rogi 31 piętra zwieńczone są ornamentami w kształcie maski samochodowej Chryslera. Został skonstruowany jako budynek murowany ze stalową ramą oraz metalową okładziną.

Chrysler Building

Mówiąc o nowojorskich drapaczach chmur nie sposób wspomnieć o Empire State Building (William Lamb, 1931). Jest on w swojej bryle bardzo zbliżony do Chryslera. Dolna część obu budynków harmonizuje z pejzażem ulicy, wieże rosną do gory zmniejszającymi się stopniowo segmentami, a na ich szczycie znajdują się iglice. Budynki sa zdobione, choć bez przesady, eleganckimi detalami w stylu art-deco  I wykorzystno w nich nowe, odporne na korozję materiały, jak stal nierdzewna. Oba- ponad 80 lat od chwili powstania- wyglądają jak nowe.

Empire State Building

Przypominający ziguraty kształt nowojorskich wieżowców był częściowo wynikiem zarządzeń wydanych w roku 1916. Nakazywały one, by budynki stopniowo cofały się w głąb działek, dopuszczając światło I powietrze na niższe poziomy oraz leżące w dole aleje.

Empire State Building

Art Deco

Carbon & Carbide , Chicago

General Electronic Building, NY

General Electronic Building, NY

General Electrinc Building, NY

Art deco- architektura na przykładzie amerykańskich drapaczy chmur cz.1

Rys historyczny:

W połowie pierwszej dekady XX wieku rozpoczął się w sztuce i kulturze europejskiej odwrót od secesji, poszukiwanie nowych idei i form artystycznych. Art- deco to styl w sztuce: architekturze, malarstwie, grafice, modzie oraz dekoracji wnętrz, rozpowszechniony od ok. roku 1920 do końca wojny.

Nazwa wywodzi się od francuskiego Art décoratif – sztuka dekoracyjna, w rozumieniu jakie język polski łączy z urządzaniem wnętrz, termin décoratif nie oznacza w tym wypadku "zdobienia". Podobnie jak większość określeń stylów historycznych, ukuty został jakiś czas po zakończeniu jego artystycznej aktywności. W swoim czasie nosił wiele nazw, przydomków: modern style, ultra modern style, styl lat 20, jazz style, zig-zag moderne, , styl Chanel itd.

Szczyt popularności przypadał na lata 20. zeszłego stulecia, a Wystawa Światowa w Paryżu Les Annees„25”zgromadziła najwięcej dzieł sztuki i przedmiotów użytkowych charakterystycznych dla epoki. Umieścili ten styl obok kierunków awangardy, była to nobilitacja Art Deco i uznanie jej za sztukę.

Art deco był reakcją na secesję, wyrazem sprzeciwu wobec braku dyscypliny przestrzennej typowej dla tej sztuki

Dominujący przez kilkanaście lat art noveau doprowadził, zwłaszcza w niektórych dziedzinach sztuki użytkowej do wynaturzenia ornamentu i jego przewagi nad funkcją przedmiotu. Nastąpił przesyt i znużenie profuzją krzywych lini, bladej kolorystyki, ciągle powtarzanymi motywami wybranych roślin i zwierząt.

Art déco charakteryzował się klasycyzującym zgeometryzowaniem i dążeniem do syntetycznego ujmowania form, poszukiwaniem piękna w funkcji przedmiotu użytkowego i jasności przekazu w grafice czy malarstwie. Charakterystyczne środki wyrazu to mocne, kontrastowo zestawione barwy, proste linie i bryły geometryczne, zrytmizowany, bądź symetryczny układ elementów.        

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             

Z futuryzmu zaczerpnął ideę gloryfikacji cywilizacji, postępu technicznego. Żywą i jasną kolorystykę odziedziczył po fowizmie. W Art Deco fowizm łączy się z kubizmem, z jego charakterystycznym podkreślaniem konstrukcji formy, rytmizowania jej, sprowadzaniem do podstawowych brył geometrycznych: sześcianu , walca, kuli, stożka. Z ekspresjonizmem Art Deco łączy tendencja do spotęgowania napięcia, uczucia niepokoju, ale i radości.

Architektura kręgu Art Deco oscylowała między tradycją a awangardą. Jest równocześnie owa sztuka i architektura „skubizowaną secesją”, artystycznym kompromisem i estetyczną klamrą spinającą obie epoki.

Korzystano z motywów zdobniczych niezmiennych od renesansu: wolut, bukietów kwiatów, koszy owoców, girland, etc. Wróciła moda na klasycyzm, neoklasycyzm i barok, wzbogacając ją nowymi motywami: fontann, wschodzącego słońca, schodkowych piramid(ziggurat), skaczących gazeli (w dużej mierze zależało od mody na kulturę i sztukę a to Afryki, a to Meksyku, a to Japonii.

Za prekursora zjawisk artystycznych, które uformowały fundamenty Art Deco, uważa się Charlesa Rennie Mackintosha(współtwórcę i najwybitniejszego architekta tzw. Szkoły z Glasgow). August Perret, Robert Mallet-Stevens, Raymond Hood czy Eliel Sarinen, mimo ich silnych wpływów nie związali swojej całej twórczości z kręgiem art- deco. Niektórzy architekci osiągnęli wyżyny artystyczne i związali swą działalność z tym stylem(Pierre Patout). Dla innych był to tylko epizod w działalności.

Ewolucja arch. Amerykańskiego Art Deco – to okres budowania wieżowców.

Szczytowe osiągnięcie tego nurtu i pierwszorzędny przykład to Chrysler Bulding   -Williama Van Alena. Zabytków architektury tego stylu można liczyć w setki. Ale dopiero boom gospodarczy, polityka Roosevelta i modernizacja kraju, rozprzestrzeniły ten styl na całym terytorium Ameryki.

Świadectwem budownictwa lat 30. oraz idącego w parze z nim ożywienia gospodarczego w USA była wyrastająca gwałtownie, opływowa, aerodynamiczna arch. dekoracyjna, która w tym nurcie przetrwała tam jeszcze do ok.1950 roku, głównie w budynkach użyteczności publicznej takich jak motele, stacje benzynowe, restauracje, zakłady przemysłowe itp.

Artyści z art déco wytyczali nowe trendy,  stworzyli nowy wzór, w którym nawiązywali do skoku cywilizacyjnego jaki dokonał człowiek po Pierwszej Wojnie Światowej, m.in. usprawnienie komunikacji kolejowej, upowszechnienie komunikacji lotniczej, czy pełniejsze wykorzystanie prądu elektrycznego. Reklamy art déco namawiały do szybkiej jazdy samochodem, uczestnictwa w rejsach transatlantykami, ale też bywania w kawiarniach, restauracjach, klubach oraz z dnia na dzień osiągającego niezwykłą popularność, kina.